De Standaard: De VN-Veiligheidsraad als ‘Madame Non’
België wil graag weer naar de VN-Veiligheidsraad. Maar moeten we dat willen, vraagt Veli Yüksel zich af, een zitje in een club waar vijf leden de dictatuur van het vetorecht voeren.
Afgelopen woensdag stemde de VN-Veiligheidsraad over een ontwerpresolutie waarin de Syrische regering werd gevraagd mee te werken aan een onderzoek naar de chemische aanval van vorige week. Zoals verwacht gebruikte Rusland zijn veto. Voor de achtste keer sinds het uitbreken van het Syrische conflict.
Na de chemische aanval van 4 april, waarbij 87 mensen het leven lieten, onder wie 31 kinderen, ging Donald Trump eigengereid het Assad-regime bestoken met raketaanvallen. Het gaf de relaties tussen Washington en Moskou een extra knauw. De ontmoeting van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Rex Tillerson, met zijn Russische ambtgenoot Sergej Lavrov was allesbehalve hartelijk.
In de koude oorlog tussen Trump en Poetin vriest het dat het kraakt. Maar beide staten zetelen in de VN-Veiligheidsraad. Trump wachtte echter niet en vuurde al Tomahawk-raketten op de Syrische luchtmachtbasis Shayrat. De Amerikaanse president had geen mandaat van de VN, evenmin van zijn eigen Congres.
De vergeldingsaanval verscherpt de relatie met Rusland, dat het luchtruimakkoord met de VS boven Syrië opschortte. België, dat bombardementen uitvoert in het kader van de door de VS geleide Internationale Coalitie, voert daarom geen F-16-vluchten meer uit.
Politieke spelletjes Minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) wil over die vluchten om veiligheidsredenen weinig informatie kwijt. Vorige week woonde ik een speciale zitting bij van de commissie belast met het opvolgen van buitenlandse missies in de Kamer. Een vergadering achter gesloten deuren, gezien de delicate aard van de militaire informatie die daar wordt meegedeeld.
De aanleiding was het bericht dat er misschien tweehonderd burgerslachtoffers waren gevallen tijdens een luchtaanval door Belgische militairen op een wijk in Mosul. De Belgische militairen leggen de hoogste zorgvuldigheid aan de dag bij hun operaties. Dat zag ik vorige maand tijdens een bezoek aan hun luchtmachtbasis in Jordanië. De Coalitie voert een onderzoek. De schreeuw om volledige transparantie, vooral door de oppositie, kan moeilijk worden gehonoreerd. Informatie ingewonnen door een Coalitie-land kan door andere partners niet zomaar worden vrijgegeven. Dat behoort tot de geplogenheden.
Daarnaast is transparantie ook gevaarlijk voor het leven van onze piloten of de burgers in eigen land. We willen IS geen wapens in handen geven. There is a war on, you know! De Belgische strijd in de Coalitie is in eerste instantie gericht op het beschermen van de burgers ginds tegen oorlogsmisdadigers. Politieke spelletjes veroorzaken enkel collateral damage.
Israël en Syrië buiten schot Toch zagen we woensdag net dat, in het hoogste orgaan van de VN. Het Russisch veto beschermt opnieuw het regime van president Assad. Dit brengt ons geen stap dichter bij vrede. Net als China, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten is Rusland een van de permanente leden van de VN-Veiligheidsraad. Daarnaast zetelen in het orgaan ook tien niet-vaste leden die worden verkozen voor een mandaat van twee jaar.
België aast ook opnieuw op een zitje in de VN-Veiligheidsraad binnen twee jaar. Het zou de zesde keer zijn. Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) voert al sinds 2015 volop campagne onder het motto ‘Fostering consensus, acting for peace’.
Maar willen we dat wel op deze manier? Wat is de invloed van zo’n niet-permanent lid onder de dictatuur van het vetorecht? Dat is namelijk voorbehouden aan de vijf permanente leden. En daar zit het pijnpunt. Het staat hen toe hun eigen agenda naar voren te schuiven. De VS houdt zo al jaren Israël buiten schot. En Rusland heeft al tal van resoluties over bondgenoot Syrië weggestemd. Er zit sleet op het systeem dat wordt ingezet door de ‘grote vijf’ om hun hegemonie in de wereld te behouden. Nochtans is de wereld groter dan deze vijf.
Wie het vetorecht wil afschaffen, moet het Charter van 1945 – dat België mee ondertekende – wijzigen. Dat kan enkel de VN-Veiligheidsraad. En daarvan hebben vijf permanente leden vetorecht. Er kan dus, en het is zeer aannemelijk, een veto worden gesteld tegen het afschaffen van het vetorecht. We moeten het vetosysteem herbekijken. Een stemming volgens meerderheid zou verkieslijk zijn, democratisch gezien én bezien vanuit het standpunt van de internationale rechtsorde. Om consensus aan te moedigen. En om de internationale vrede te bewerkstelligen.
(Opiniestuk van Veli Yüksel dat op 15 april 2017 in De Standaard verscheen)