Minneapolis: lessen voor België
Minneapolis. Het was de laatste Amerikaanse stad waar ik het verwachtte. Maar zelfs de stad van Prince en Purple Rain ontsnapt niet aan de Amerikaanse ziekte: zwarte slachtoffers van politiegeweld. Zelfs een goedmenende burgemeester kan daar geen rotte appels uit zijn politiekorps halen. De voorzitter van de politievakbond in Minneapolis eist zelfs dat de hoofdbeklaagde Derek Chauvin, vandaag in de cel voor moord op George Flyod, opnieuw als politieman aan de slag kan. Choquerend naar Europese normen maar de kans is reëel dat de vakbond gelijk krijgt en de jury de dader vrijspreekt – perfect in overeenstemming met de Amerikaanse wetten.
Hallucinant. Hoe zit dat nu in België? België is de VS niet. De overgrote meerderheid van onze agenten doet de job perfect volgens het boekje, zelfs als zij het doelwit worden van geweld zoals tijdens de Black Lives Matter-manifestatie in Brussel. Maar tegelijk is ook hier niet alles spic en span. Ook in ons land hebben mensen met een migratie-achtergrond hun verhalen over politie-optreden dat over de schreef ging.
Ik hoor die verhalen ook binnen het korps zelfs. Over intern racisme zond de RTBf onlangs een ontluisterde reportage uit, na een onderzoek bij de federale politie en bij een tiental politiekorpsen. Racisme zit in alle lagen van de samenleving en de politie ontsnapt daar niet aan. Niet elke agent durft zijn mond opendoen, uit vrees voor reacties binnen het korps. Of hij stuit op een muur van stilzwijgen.
Hoe verander je dit? Burgers kunnen druk zetten door te protesteren. Maar niet op een destructieve manier. “Blijf verontwaardigd, op zo'n manier dat het iets in beweging zet,” schreef Stéphane Hessel ooit in zijn pamflet “Indignez-vous”. Politici doen dat met voorstellen. Hieronder schuif ik er vier naar voren. Ik hoop dat het momentum gekomen is om ze uit te rollen.
1. Rekrutering. Elk talent telt. Onze politiediensten zijn zélf vragende partij voor meer personeel. Daarbij moeten ze maximaal een afspiegeling zijn van de samenleving waarin ze werken en waarvan ze het vertrouwen vragen. Recent vroeg ik de cijfers op bij de Politie Gent. Vandaag heeft 2,5% van de ongeveer 1300 Gentse agenten een migratie-achtergrond. Als je weet dat ongeveer 30% van de Gentenaars buitenlandse roots heeft, dan mogen we dit niet goed vinden. Nationaal zijn er zelfs geen cijfers beschikbaar, bij gebrek aan een definitie voor de federale overheid.
Het rekruteren van personen met een migratie-achtergrond stelt specifieke uitdagingen. Om sneller resultaten te zien op het terrein pleit ik voor de aanpassing van die rekrutering. Die moet op stedelijk of lokaal niveau gebeuren. Jan Jambon (N-VA en toenmalig minister van Binnenlandse Zaken) startte in 2016 een proefproject bij de Antwerpse politie. Die mocht zelf aanwerven om het tekort aan agenten op te vangen en het korps diverser te maken. Na 2 jaar zou het project geëvalueerd worden en eventueel uitgebreid naar andere steden. We zijn vier jaar verder, en we hebben er niets meer van gehoord. Kunnen deze plannen opnieuw op tafel komen aub?
2. Streefcijfers. Waarom niet werken met streefcijfers? En koppel daaraan een diversiteitsplan, naargelang de kleur in een gemeente, stad of politiezone. Het is het verhaal van de wortel en de stok: laat ons politiezones die het goed doen belonen, en de slechte leerlingen sanctioneren. De tijd van vrijblijvendheid is voorbij. Het is tijd voor actie.
3. Klachtenbox. Een derde les uit Minneapolis is de beperkte slagkracht van de korpschef die op een omerta botst. Als de top niet op de hoogte is van alle misstanden kan ze nooit adequaat managen. Ik stel daarom een digitale klachtenbus voor, waar slachtoffers van politieracisme laagdrempelig en discreet met hun verhaal terecht kunnen.
4. De kracht van de Wet. De antidiscriminatiewet van 2007 stelt bepaalde vormen van discriminatie strafbaar. We moeten dus niet van nul beginnen. Maar die wet is ondertussen 13 jaar oud en moet dringend geëvalueerd en bijgestuurd worden. Als Kamerlid ondernam ik daartoe vergeefse pogingen. Telkens werd dit punt op de lange baan geschoven. Ik hoop dat de volgende regering daar echt werk van maakt.
Neen, wij leven niet in Amerika. Maar ook hier is er soms spanning tussen politie en burgers, met incidenten en rellen die we streng afkeuren. Geweld van relschoppers of de politie is nooit de oplossing. Die spanning moet eruit. Ik geloof dat een divers politiekorps en een forsere aanpak van discriminatie en racisme een groot deel van de oplossing zijn. We komen stilaan los uit de coronagreep. Laat ons aan het werk gaan.